سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یک بیماری شایع است که بر نحوه عملکرد تخمدان زنان تأثیر می‌گذارد. تخمدان‌های پلی‌کیستیک حاوی تعداد زیادی فولیکول بی‌‌ضرر هستند که اندازه آنها تا 8 میلی‌متر می‌رسد. فولیکول‌ها کیسه‌های توسعه نیافته‌ای هستند که در آنها تخمک‌ها رشد می‌کنند. در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، این کیسه‌ها اغلب قادر به آزاد کردن تخمک نیستند، به این معنی که تخمک‌گذاری انجام نمی‌شود.

علائم

علائم و نشانه‌های سندرم تخمدان پلی‌کیستیک معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل دهه 20 آشکار می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:

•  پریودهای نامنظم یا پریود نشدن
•  مشکل در باردار شدن در نتیجه تخمک گذاری نامنظم یا عدم تخمک گذاری
•  رشد بیش از حد مو (هیرسوتیسم) – معمولاً روی صورت، سینه، پشت یا باسن
•  افزایش وزن
•  نازک شدن مو و ریزش موی سر
•  پوست چرب یا آکنه

این عارضه همچنین با افزایش خطر ابتلا به مشکلات سلامتی، مانند دیابت نوع 2 و کلسترول بالا مرتبط است. همه زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک همه علائم را ندارند و هر یک از علائم می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد.

علت

علت دقیق آن ناشناخته است، اما اغلب به صورت ژنتیکی دیده می‌شود. همچنین مربوط به سطوح غیرطبیعی هورمون در بدن، از جمله سطوح بالای انسولین است. انسولین هورمونی است که سطح قند را در بدن کنترل می‌کند. بسیاری از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در برابر عملکرد انسولین مقاوم هستند و برای غلبه بر آن سطوح بالاتری از انسولین تولید می‌کنند. این به افزایش تولید و فعالیت هورمون‌هایی مانند تستوسترون کمک می‌کند. اضافه وزن یا چاقی نیز میزان انسولین تولیدی بدن را افزایش می‌دهد.

تشخیص

در بیشتر موارد، پزشک می‌تواند پس از معاینه و بحث درباره علائم، این بیماری را تشخیص دهد. همچنین ممکن است آزمایش خون یا سونوگرافی را برای کمک به تشخیص انجام دهند، اقدامات تشخیصی شامل موارد زیر است

• صحبت درباره علائم و سابقه پزشکی
• بررسی سابقه پزشکی خانواده
• اندازه‌گیری وزن و فشار خون
• انجام معاینه فیزیکی، به منظور بررسی موهای زائد صورت، ریزش مو، آکنه، تغییرات پوستی
• معاینه لگن
• آزمایش خون به منظور بررسی سطح هورمون و گلوکز
• سونوگرافی لگن برای بررسی تخمدان‌ها، بررسی ضخامت پوشش رحم

 

 

 

 

درمان

هیچ درمانی برای PCOS وجود ندارد، اما علائم را می‌توان درمان کرد. اگر فکر می‌کنید ممکن است این عارضه را داشته باشید با پزشک متخصص صحبت کنید. اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن و داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند برخی از علائم را بهبود بخشد.
پزشک درمان را بر اساس علائم، سابقه پزشکی، سایر شرایط سلامتی و قصد بارداری، تعیین می‌کند. درمان‌ها می‌تواند شامل داروها، تغییر شیوه زندگی یا ترکیبی از هر دو باشد.

مشکلات باروری

این عارضه یکی از شایع‌ترین علل ناباروری زنان است. بسیاری از زنان زمانی که برای باردار شدن مشکل دارند، متوجه می‌شوند که تخمدان پلی‌کیستیک دارند. در طول هر چرخه قاعدگی، تخمدان‌ها یک تخمک را به داخل رحم رها می‌کنند. این فرآیند تخمک‌گذاری نامیده می‌شود و معمولا یک بار در ماه اتفاق می‌افتد. اما زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک تخمک‌گذاری نمی‌کنند یا به ندرت تخمک‌گذاری می‌کنند، به این معنی که دوره‌های نامنظم دارند و باردار شدن برایشان مشکل است.

 

 

 

اگر قصد باردار شدن ندارید، درمان‌ها عبارتند از:

کنترل بارداری هورمونی: گزینه‌ها شامل قرص‌های ضدبارداری، چسب‌ها،حلقه واژینال یا دستگاه داخل رحمی‌(IUD) می‌باشد. این کار به تنظیم چرخه قاعدگی کمک کرده، برخی از انواع آن نیز آکنه را بهبود می‌بخشد و به جلوگیری از رشد موهای زائد کمک می‌کند.

داروی حساس کننده به انسولین: متفورمین دارویی است که برای درمان دیابت استفاده می‌شود. هنگامی‌که انسولین تحت کنترل است، برخی از افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک شاهد بهبود در چرخه‌های قاعدگی خود هستند.

داروهایی برای مسدود کردن آندروژن‌ها: برخی از داروها می‌توانند اثر آندروژن‌ها را مسدود کنند که به کنترل آکنه یا رشد مو کمک می‌کند.

تغییر سبک زندگی: خوردن یک رژیم غذایی مغذی و حفظ وزن می‌تواند تأثیر مثبتی بر سطح انسولین داشته باشد.

 

 

 

 

 

اگر می‌خواهید در حال حاضر یا در آینده باردار شوید، درمان این بیماری شامل موارد زیر است:

داروهای محرک تخمک‌گذاری (آزاد شدن تخمک): بارداری موفق با تخمک‌گذاری شروع می‌شود. ثابت شده است که برخی داروها باعث تحریک تخمک‌گذاری در افراد مبتلا به تخمدان پلی‌کیستیک می‌شوند. داروهای کلومیفن و لتروزول به صورت خوراکی و گنادوتروپین‌ها به صورت تزریقی مصرف می‌شوند.

جراحی: یک روش جراحی می‌تواند با برداشتن بافتی در تخمدان که هورمون‌های آندروژن تولید می‌کند، به بازیابی تخمک‌گذاری کمک کند. با وجود داروهای جدید، جراحان به ندرت این روش را انجام می‌دهند.

لقاح آزمایشگاه (IVF) :این یک گزینه برای افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است، زمانی که دارو به تخمک‌گذاری کمک نمی‌کند. پزشک تخمک را قبل از انتقال به رحم با اسپرم در آزمایشگاه بارور می‌کند.

 

خطرات در مراحل بعدی زندگی

ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌تواند احتمال ابتلا به سایر مشکلات سلامتی را افزایش دهد. به عنوان مثال، زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در معرض افزایش خطر ابتلا به:

• دیابت نوع 2: یک وضعیت مادام العمر که باعث می‌شود سطح قند خون فرد، خیلی بالا برود.
• افسردگی و نوسانات خلقی: زیرا علائم این بیماری می‌تواند بر اعتماد به نفس و عزت نفس، تأثیر بگذارد.
• فشار خون بالا و کلسترول بالا: که می‌تواند منجر به بیماری قلبی و سکته شود.
• آپنه خواب: زنان دارای اضافه وزن نیز ممکن است دچار آپنه خواب شوند، وضعیتی که باعث قطع تنفس در طول خواب می‌شود.
• سرطان دیواره رحم: زنانی که برای سال‌ها پریود نبوده یا پریودشان بسیار نامنظم بوده (کمتر از 3 یا 4 دوره در سال) در معرض خطر بالاتر از میانگین ابتلا به سرطان دیواره رحم (سرطان آندومتر) هستند. اما احتمال ابتلا به سرطان آندومتر هنوز اندک است و می‌توان با استفاده از درمان‌هایی برای تنظیم دوره‌های قاعدگی، مانند قرص‌های ضدبارداری یا سیستم داخل رحمی‌ آن را به حداقل رساند.

 

 

 

 

داروها

تعدادی از داروها برای درمان علائم مختلف مرتبط با تخمدان پلی‌کیستیک در دسترس هستند.

پریودهای نامنظم

قرص‌های ضدبارداری ممکن است برای ایجاد دوره‌های منظم توصیه شود، یا ممکن است با استفاده از یک دوره متناوب قرص‌های پروژسترون (که معمولا هر 3 تا 4 ماه یکبار تجویز می‌شوند، اما ممکن است ماهانه نیز تجویز شوند) پریود ایجاد شود.
این همچنین خطر درازمدت ابتلا به سرطان دیواره رحم (سرطان آندومتر) مرتبط با نداشتن قاعدگی منظم را کاهش می‌دهد.
سایر روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری، مانند سیستم داخل رحمی‌(IUS) نیز با نازک نگه داشتن پوشش رحم، این خطر را کاهش می‌دهند، اما ممکن است باعث پریود نشوند.

مشکلات باروری

دارویی به نام کلومیفن ممکن است اولین درمانی باشد که برای زنان مبتلا به تخمدان پلی‌کیستیک که در تلاش برای باردار شدن هستند توصیه می‌شود.
کلومیفن آزادسازی ماهانه تخمک از تخمدان‌ها (تخمک گذاری) را تشویق می‌کند. اگر کلومیفن در تشویق تخمک گذاری ناموفق باشد، ممکن است داروی دیگری به نام متفورمین توصیه شود. متفورمین اغلب برای درمان دیابت نوع 2 استفاده می‌شود، اما همچنین می‌تواند سطح انسولین و قند خون را در زنان مبتلا به تخمدان پلی‌کیستیک کاهش دهد. متفورمین علاوه بر تحریک تخمک گذاری، تشویق به پریودهای منظم ماهانه و کاهش خطر سقط جنین، می‌تواند فواید سلامت بلندمدتی دیگری مانند کاهش سطح کلسترول بالا و کاهش خطر بیماری قلبی داشته باشد.

یائسگی و تخمدان پلی‌کیستیک

تغییرات هورمونی که در طول یائسگی اغلب علائم تخمدان پلی‌کیستیک را برطرف می‌کند. مهم نیست چند ساله هستید، اگر علائم شما بر کیفیت زندگیتان تأثیر می‌گذارد، با پزشک خود صحبت کنید.

 

 

 

تخمدان پلی‌کیستیک و بارداری

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌تواند باردار شدن را سخت کند و در عین حال خطر برخی از عوارض بارداری را افزایش دهد، اما بسیاری از افراد مبتلا به این عارضه، بدون درمان باردار می‌شوند. برنامه درمانی می‌تواند شامل دارو یا فناوری‌های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) باشد.
با پزشک خود صحبت کنید تا بررسی کنید که چگونه می‌توانید شانس بارداری سالم خود را افزایش دهید.

جلوگیری از تخمدان پلی‌کیستیک

هیچ راه اثبات شده‌ای برای جلوگیری از این عارضه وجود ندارد، اما می‌توانید اقداماتی را برای کاهش علائم انجام دهید. به عنوان مثال، خوردن غذاهای مغذی، ورزش منظم و مدیریت وزن می‌تواند به شما در جلوگیری از اثرات سندرم تخمدان پلی‌کیستیک کمک کند.

تفاوت بین سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و اندومتریوز

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و آندومتریوز شرایط متفاوتی هستند، اما هر دو می‌توانند باعث کیست تخمدان و ناباروری شوند. آندومتریوز وضعیتی است که در آن پوشش داخلی رحم (آندومتر) در مکان‌های دیگر مانند تخمدان‌ها، واژن یا لوله‌های فالوپ رشد می‌کند. به طور معمول باعث درد لگن یا گرفتگی شدید قاعدگی می‌شود. افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دارای قاعدگی نامنظم، تخمک‌گذاری غیرقابل پیش‌بینی و سایر عوارض جسمی ‌ناشی از هورمون‌های مردانه اضافی هستند.

در آخر

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، یک بیماری شایع است که بر چرخه قاعدگی تأثیر و علائم دیگری ایجاد می‌کند. اگر مشکوک به این عارضه هستید، در مورد علائم خود با پزشک صحبت کنید. تغییرات سبک زندگی و درمان‌های پزشکی می‌تواند به شما در مدیریت علائم، کاهش خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها و باردار شدن (اگر بارداری هدف شما باشد) کمک کند.